Otizm belirtileri, üç alanda incelenerek gözlemlenir. Yinelenen davranışlar, iletişim ve sosyal etkileşim ile saptanan otizm belirtileridir.
Otizm belirtilerinde sosyal etkileşim ve iletişim;
- Hiç göz kontağı kurmayabilir
- Genellikle jest ve mimik kullanmazlar
- İsmi söylendiğinde veya seslenildiğinde tepki vermezler
- Kişilerin, aile bireylerinin ilgisine karşı duyarsızlık gözlenebilir
- Yaşıtları ile ilişkiler kuramayabilir ve bunda zorlanabilir
- Dil gelişiminde ve konuşma becerisinde gecikme gözlenebilir
- Oyunlara ve aktivitelere karşı ilgisiz olabilir
- İletişim kurmada ve devam ettirmede problem yaşayabilir
- Oyuncaklara karşı duyarsız ve ilgisiz davranabilir
Otizm belirtilerinde yinelenen davranışlar;
- Rutin yaptığı şeylerde aşırı ısrarcı davranıp tepki gösterebilir
- Değişliklere ve yapılanlara karşı aşırı tepki gösterebilir
- Etrafındaki nesnelere farklı amaçlar ve nitelikler yükleyebilir
- Kendi etrafında dönme, sallanma gibi tekrarlayıcı hareketler yapar
- Konuşurken konuşma ses tonunu ayarlamakta zorlanır
- Aşırı haraketli olabilir ya da tamamen hareketsizdir
- Beş duyu organıyla hissedebileceği, ses, ışık, acı ve koku gibi durumlara maruz kaldığında aşırı hassasiyet gösterebilir
- Bazı durumlara karşı tahammülsüzlük gösterebilir veya davranabilir
- Bazı sıra dışı konulara gereğinden fazla ilgi duyabilir
Otizm Belirtileri Nelerdir
Otizmli doğan bir bebek sağlıklı bir bebekten farksızdır. Tabi ki bu ilk aylar için geçerlidir. Otizm belirli bir dönemden sonra ortaya çıkar. Doğumdan sonra bebekte bir süre herhangi bir normal olmayan durumla karşılaşılmaz. Fakat bebek büyümeye başladıkça otizm belirtileri de meydana çıkar. Bebeğin gelişimi aksayarak ilerler ya da gelişim normal düzeyde ilerlerken birden gerilemeye başlayabilir.
Otizm belirtileri 6 ay ile bir yaş arası olan dönemde görülmeye başlanır. Otizm belirtileri iki farklı türdedir. İlk olarak toplumsal iletişim ve etkileşim alanındaki otizm belirtilerinden bahsedebiliriz. Burada bebeğin ailesini tanıması, göz kontağı kurması, seslenildiğinde kulak vermesi beklenir. Fakat otizmli olan bebek bu durumlara tepkisiz kalır. Bir diğer otizm belirtisi türü ise tekrarlayıcı hareketler, davranışlar olarak söylenebilir. Bu davranışlar kendi etrafında dönme, sallanma gibi hareketlerdir.
Otizmde Erken Tanının Önemi
Otizm belirtilerinde erken tanı bebeklik ve erken çocukluk döneminde yani ilk beş yıl önem taşımaktadır. Çünkü bu dönemlerde beyin en hızlı gelişimi gösterir. Bu dönemler, çocuğun öğrenme yeteneği için büyük önem taşımaktadır. Erken tanı bu rahatsızlığın tedavisi için büyük önem taşımaktadır. Özel eğitimlerle çocuğun gelişimi erken tanı ile daha dikkatli ve zamanında destelenebilir. Otistik çocuklarda, erken çocukluk döneminde beyin ve sinir sisteminin gelişimi için otizm belirtileri gösteren çocuğa daha dikkatli davranılmalı ve gözetim altında tutulmalıdır.
Otizm Belirtilerinde Erken Tanıda Dikkat Edilmesi Gereken En Belirgin Gelişimsel Özellikler
Otizm belirtilerinde aylara göre tanımlama;
1.ayda: Genellikle yüze bakmazlar
2.ayda: Gülümseme görülmez
2-3. ayda: Herhangi bir şeyin nesnenin takibini göz ile yapmaz
2-6.ayda: Sesli uyaranlara ve dış etkenlere tepki vermez
3-6.ayda: Kavrama ve anlama becerileri gelişmemiştir
4-7.ayda: Yüz ifadelerini ayırmaz
6.ayda: Heceleyip ifade etmez
7. ayda: Konuşma seslerini ve duyduklarını taklit etmez
8-10.ayda: Bakım verenleri tercih eder
12. ayda: Bakım verenden ayrılmaya tepki verir,
12-24. ayda: İşaret etmez, seslenildiğinde cevap vermez, uygun jest ve mimik kullanmaz.
Çocuk bu otizm belirtilerini gösteriyorsa erken tanı için bir uzman tarafından değerlendirilmesi kritik önem taşımaktadır. Çocuğun bir uzman tarafından bakılıp mutlaka tedavisinin başlanılması gerekmektedir.
Otizm Tanısı Konulduktan Sonra Ne Yapılmalıdır?
Otizm belirtileri gözlenip tanı konulduktan sonra burada asıl görev aileye ve eğitmene düşmektedir. Otizm özel eğitimle desteklenmektedir. Bu aşamada çiftlerin olabildiğince beraber hareket etmesi ve birbirlerine karşı suçlayıcı tavır almamaları ve sakin kalmaya çalışmaları gerekir. Çocuğun alacağı özel eğitim evresinde sorumluluk paylaşılmalı ve çiftlerden birinin üzerine sorumluluk yıkılmamalıdır. Aile üyeleri birbirini desteklemelidir. Çocuğun dil gelişimi, sosyal uyumu, aile içindeki farkındalığı ve çevre ile uyumu için tüm ailenin birlikte hareket etmesi gerekmektedir.